همبستگی بین صفات مختلف ارقام جو کاشته شده در شرایط دیم و آبی بصورتهای تک خطی و کرتهای تکراردار

بمنظور تعیین همبستگی بین صفات مختلف گیاهی، تعداد 450 رقم خالص جو ایرانی و خارجی بصورت تک خوشه روی خطوط کمتری بفاصله 75 سانتیمتر از یکدیگر در خزانه های آبی و دیم در سال زراعی 1356-1357 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در کوشکک کشت گردید. قبل از کاشت مقدار 46 کیلوگرم ازت خالص به خزانه دیم و 30 کیلوگرم p2o5 و 60 کیلوگرم ازت خالص در هکتار به خزانه آبی داده شد. خزانه های آبی و دیم تا 23 فروردینماه تحت رطوبت مساوی بودند و از آن پس اولین آبیاری خزانه آبی شروع شده و سپس سه مرتبه دیگر در بهار در مواقع نیاز خزانه آبی آبیاری گردید. بموازات این آزمایش ، آزمایش دیگری با تعداد 25 رقم پرمحصول منتخب از خزانه آبی مذکور بمنظور تعیین همبستگی صفات مختلف گیاهی و رابطه آنها با خزانه های آبی و دیم بصورت یک طرح آماری لاتیس ساده با چهار تکرار کشت گردید. سایر عملیات زراعی نیز همانند خزانه آبی صورت گرفت . هر کرت شامل 6 خط 11 متری بود که ر موقع برداشت دو خط کنار و دونیم متر از دو انتهای خطوط بمنظور از بین بردن اثر حاشیه حذف گردیدند. در خزانه ها حداکثر تغییرات مشاهده شده مربوط به درصد خوابیدگی و سپس محصول دانه بود. ضرایب تغییرات برای هر صفت اندازه گیری شده در خزانه های آبی و دیم با یکدیگر مساوی بودند بجز درصد خوابیدگی، مدت زمان بین خوشه رفتن تا حالت خمیری نرم و زمان بین خمیری سفت تا خمیری سخت که ضرایب تغییرات آنها در شرایط دیم بیشتر از آبی بود. کمبود رطوبت باعث کاهش مقدار محصول دانه، اندیس برداشت (harvest index)، وزن کاه، درصد بذور تشکیل شده، درصد خوابیدگی، طول گیاه و تعداد روزها تا مراحل مختلف رسیدن گردید. محصول دانه در شرایط دیم و آبی همبستگی بسیار معنی داری با اندیس برداشت درصد بذور تشکیل شده، تعداد گل درخوشه، تعداد دانه در خوشه، تعداد روز تا ظهور خوشه، تعداد روز تا 80 درصد خوشه رفتن و تعداد روز تا مراحل مختلف رسیدن نشان داد. همچنین محصول دانه در شرایط دیم و آبی همبستگی منفی قابل ملاحظه ای با درصد خوابیدگی، طول گیاه و طول خوشه داشت . در شرایط آبی میزان محصول همبستگی مثبت و معنی داری با طول دوره های مختلف رشد داشت که عکس آن در شرایط دیم مشاهده گردید. در شرایط دیم همبستگی بین محصول دانه و کمیت سبزی گیاه منفی و قابل ملاحظه بود. بطورکلی همبستگی صفات اندازه گیری شده در خزانه های آبی با دیم بهمان صورتی که در هریک از خزانه های آبی و دیم و به تفکیک ملاحظه گردیده بود. بنابراین نتایج حاصله از هریک از شرایط دیم و آبی قابل مقایسه بوده و میتواند بصورت متقابل مورد استفاده قرار گیرد. در آزمایش تکراردار 25 رقمی محصول دانه همبستگی شدیدی با محصول بیولوژیکی و تعدادی از مراحل مختلف رسیدن داشت ، در صورتیکه محصول دانه در خزانه آبی با 25 رقمی چنین همبستگی را نشان نداد. محصول دانه آزمایش 25 رقمی همبستگی منفی با وزن کاه، درصد خوابیدگی و طول خوشه در شرایط آبی و دیم نشان داد. ضرائب رگرسیون (regression) نشان میدهد که حداکثر سرعت تجمع مواد در دانه در مرحله بین شیره بستن تا خمیری نیمه سخت صورت میگیرد که حدود 353 کیلوگرم دانه در هکتار در روز میباشد.